LOGOPEDA SZKOLNY – mgr Katarzyna Stępniowska – Frąc

 

Zadaniem logopedy jest:

• przeprowadzenie badań przesiewowych w celu wyłonienia dzieci z ryzyka ( diagnoza szkolna)

• prowadzenie terapii logopedycznej

• profilaktyka logopedyczna

Diagnoza logopedyczna to określony sposób postępowania badawczego, którego celem jest potwierdzenie bądź wykluczenie istnienia zjawisk logopedycznych Podstawowym celem diagnozy jest ustalenie tego, co dziecko już potrafi. Zgodnie z obowiązująca procedurą poznania każda czynność diagnostyczna musi opierać się wg kolejnych etapów. Przeprowadzana w naszej szkole diagnoza jest oparta na:

1. Badaniu wstępnym (, zapoznanie się z dokumentacją z Publicznych Poradni Pedagogiczno – Psychologicznych, wywiad, obserwacja)

2. Bezpośrednie badanie mowy

Badanie bezpośrednie jest badaniem, które określa stan faktyczny zaistniałego problemu logopedycznego. Badamy:

• funkcje połykowe

• funkcje oddechowe

• słuch fonemowy

• pamięć słuchową

• kinestezje mowy

• płynność i prozodia mowy

• orientacyjne badanie lateralizacji.

Diagnozę opieramy na fachowej literaturze.

1. Rocławski B., Słuch fonemowy i fonetyczny

2. Rodak H., Nawrocka D., Od obrazka do słowa. Poradnik dla pedagogów, logopedów i rodziców dzieci z trudnościami w porozumiewaniu się

3. Dźwięki z naszego otoczenia Rozwój mowy Logopedia

4. Bilewicz G. Kwestionariusz badania mowy.

5. Cmokaj, dmuchaj, parskaj, chuchaj.

Większość badanych dzieci wykazuje bardzo rozległe i wielostopniowe zaburzenia. Posiadają kilka zaburzeń. Mały procent stanowią dzieci o jednej zaburzonej głosce w wymowie. Najczęściej spotykane u dzieci to:

– dyzartria – zaburzone wymawianie głoski „r”

– dyslalia – nieprawidłowa realizacja fonemów przy jednoczesnym uszkodzeniu aparatu artykulacyjnego ( wargi, język, zęby, podniebienie)

– zaburzone głoski z szeregu szumiącego, ciszącego, syczącego

– mowa bezdźwięczna

– niepłynność mowy (jąkanie, zacinanie)

– zaburzenia prozodii mowy (tempo, rytm, melodia)

Bardzo ważnym elementem w terapii jest systematyczne uczestnictwo dziecka. Aby dziecko chętnie uczestniczyło w zajęciach należy prowadzić zajęcia ciekawie, urozmaicać terapię stosując wiele nowoczesnych i specjalistycznych pomocy logopedycznych. Należy zwrócić uwagę na warunki w jakich odbywa się terapia. Powinno być to pomieszczenie z lustrem, jasne, warunki dostosowane do prowadzonej terapii. Taka forma terapii sprzyja szybszej korekcie wad wymowy, podnosi efektywność pracy oraz motywuje dziecko do dalszej współpracy.

Nieobjęcie dzieci z tzw. ryzyka powoduje przede wszystkim pogłębianie się wad wymowy, wpływa negatywnie na nastrój dziecka i jego stan emocjonalny (wyśmiewanie się innych), ma odniesienie w nauce – przede wszystkim czytania i pisania, przez co wpływa na poziom nauki i niepowodzenia szkolne.

Należy zwrócić szczególną uwagę na rolę rodzica jaką pełni w terapii logopedycznej. Jeżeli terapia prowadzona na terenie szkoły nie jest wspomagana przez czynne i systematyczne ćwiczenia na terenie domu – terapia nie zawsze odnosi założony cel jak i przeciąga się w czasie.

Przyczyny wad wymowy

• zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego

o nieprawidłowa budowa języka

o nieprawidłowa budowa podniebienia

o zniekształcenie zgryzu

o anomalie zębowe

o przerost trzeciego migdałka

o polipy

o skrzywienie przegrody nosowej

o przerost śluzówki nosa

• nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy

o niska sprawność języka, warg

o trudności koordynacji pracy wiązadeł głosowych z artykulacją nasady

o zakłócona praca mięśni napinających i przywodzących wiązadła głosowe

o nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego

o brak pionizacji języka, tzw. infantylne połykanie

• nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu

o zaburzenie analizy i syntezy słuchowej

o wybiórcze upośledzenie słuchu, obniżenie słyszalności

o zaburzenie słuchu fonematycznego

• warunki niesprzyjające uczeniu się mowy

o nieprawidłowe wzorce wymowy, nieprawidłowa atmosfera, styl wychowania i postawy rodziców

o brak stymulacji rozwoju mowy

• nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego

• psychiczne podłoże dyslalii (brak zainteresowania mową innych, odczuwanie własnych wypowiedzi jako czegoś trudnego, męczącego i w związku z tym ograniczanie ich, co nie sprzyja normalnemu rozwojowi mowy)

• opóźniony rozwój psychomotoryczny i emocjonalny dziecka

Na czym polega terapia logopedyczna? Stosowane ćwiczenia obejmują:

• trening sprawności motorycznej narządów mowy

• trening słuchowy w odróżnianiu dźwięków zaburzonych i prawidłowych

• trening poprawnych pozycji artykulacyjnych narządów mowy

• trening artykulacji monitorowany wzrokowo, słuchowo i dotykowo

• trening doskonalenia wymowy poszczególnych głosek w warunkach izolacji oraz łączenia głosek w strumieniu mowy

• współpraca specjalisty ze środowiskiem rodzinnym

Katarzyna Stępniowska – Frąc

 

 

Szanowni Rodzice/Opiekunowie,

W Internecie istnieje wiele bardzo dobrych stron oferujących darmowe gry logopedyczne. Zachęcam do odwiedzenia poniżej podanych stron jako dodatkowego zajęcia – nastawionego na terapię – dla dzieci pozostających w domu.

Na pierwszym miejscu dla dzieci młodszych polecam serwis mimowa.pl, gdzie znajdziecie:

• gimnastykę buzi i języka z wykorzystaniem kamerki – dziecko może obejrzeć jak wykonuje ćwiczenia na ekranie komputera;
• dział zajmujący się seplenieniem – a więc szereg ciszący, syczący i szumiący;
• reranie a w nim również ćwiczenia z głoską [L];
• kappacyzm, gammacyzm czyli głoski: k, g oraz głoski [f, v, b, t];
• wspieranie mowy – ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej, orientacji przestrzennej, spostrzegawczości, budowanie zasobu słownictwa i rozwijanie umiejętności językowych.

Dużym atutem tego programu jest możliwość wydrukowania materiałów dołączonych do poszczególnych ćwiczeń.

Drugim, bardzo ciekawym serwisem jest yummy.pl. W tym serwisie znajdziecie zadania wspierające terapię logopedyczną. Program jest podzielony na 3 części oferujące zadania dla przedszkolaków, uczniów i młodzieży. Z założenia służy nauce języków obcych: angielskiego, francuskiego i niemieckiego ale wersja polska stanowi świetne uzupełnienie terapii logopedycznej. W doborze ćwiczeń proponuję posługiwać się mapą strony – ułatwia to dobór ćwiczeń i nie rozprasza dziecka nadmiarem możliwości:) Moje ulubione to: ćwiczenia słowne, logiczne oraz poznawcze a także tematyczne: na Boże Narodzenie, Wielkanoc i Halloween oraz ortograficzne (dyktanda, testy online).

Kolejny zbiór dobrych merytorycznie, darmowych ćwiczeń logopedycznych on-line można znaleźć na stronie: superbelfrzy.edu.pl Polecam wartościowe ćwiczenia przydatne w terapii rerania oraz seplenienia. Są tu również ćwiczenia: gramatyczne, ortograficzne, czytanie, czytanie ze zrozumieniem.

Wybiórczo – do terapii seplenienia przydadzą się ćwiczenia ortograficzne z głoską [rz/ż] w serwisie ortografka.pl. Ciekawy zbiór zadań do ćwiczeń ortograficznych z możliwością logopedycznego podejścia:)

Znakomitym programem, przygotowanym przez profesjonalistów, doskonałym pod względem merytorycznym jest afast.pl. Program jest przeznaczony do terapii afazji sensorycznej, motorycznej i mieszanej. Można zastosować go jako wsparcie w terapii dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.

Kolejnym wartym polecenia programem z grami edukacyjnymi jest pisupisu.pl Program przeznaczony dla uczniów młodszych i starszych. Dużo reklam – przez to nawigacja nieco utrudniona ale ciekawe i dobre merytorycznie zadania. Szczególnie polecam dla starszych uczniów zadania dotyczące omawianych lektur, gramatyczne, ortograficzne oraz zabawy słowne.

Kolejna propozycja to platforma: wordwall.net w jej zasobach znajduje się w tym momencie 253 ćwiczenia pod hasłem: logopedia. Znajdziecie tu państwo także ćwiczenia na dykcję, łamańce językowe, ćwiczenia języka polskiego (gramatyka, ortografia, budowanie wypowiedzi).

Mam nadzieję, że moje propozycje pomogą Państwu w wolnym czasie urozmaicić i wzbogacić ćwiczenia logopedyczne. Polecam serdecznie!

ZABAWY WZBOGACAJĄCE SŁOWNICTWO I ROZWIJAJĄCE UMIEJĘTNOŚĆ BUDOWANIA ZDAŃ

            Dzieci w okresie wczesnoszkolnym zaczynają włączać mowę do działania. Zaczynają doskonalić swoje umiejętności do komunikacji z rówieśnikami w zespole klasowym. Zaczyna się także stopniowo pojawiać mowa pisana, która wraz z mową ustną wzajemnie na siebie oddziałuje.

 

W okresie wczesnoszkolnym warto zadbać o kilka aspektów składających się na mowę, a mianowicie:

• rozumienie mowy

• zasób słów
• rozwój mowy spontanicznej
• formy gramatyczne
• umiejętność powtarzania

 

Poniżej przedstawię kilka gier i zabaw, które śmiało można wykorzystać w ramach urozmaicenia codziennych zajęć z dzieckiem. Propozycje ćwiczeń realizować możecie na spacerze, a nawet podczas podróży samochodem, gdyż do ich realizacji nie potrzebne są Wam żadne materiały.

 

Zabawy wzbogacające słownik dziecka

1.  Umiejętność wyodrębniania głosek i sylab w wyrazie

2.  Pierwsza osoba wymyśla słowo np. ciuchcia, druga osoba ma za zadanie wymyślić słowo, które rozpoczyna się ostatnią sylabą poprzedniego – w tym przypadku cia – ciasto.
ciuchcia – ciasto – stonoga – gaśnica – calineczka (…) aż do wyczerpania

3.  Innym wariantem powyższej zabawy jest dobieranie par wyrazów o tej samej tematyce np. lokomotywa – wagon

4.  Trzecim wariantem zabawy jest wyszukiwanie słów rozpoczynających się ostatnią głoską poprzedniego słowa np. sznurek – kaktus – słuchawki – igła – aplikacja – abażur – rabarbar (…)

5.  Nieco trudniejszą zabawą jest wyszukiwanie wyrazów rymujących się np. krowa – sowa, samolot – wodolot, niebieski – pieski.

6.  Dla dzieci znających litery polecam zabawę polegającą na wyszukiwaniu wyrazów ukrytych w innych wyrazach. Wystarczy zapisać na kartce papieru wyraz np. makaron, a dziecko po jego analizie ma wyodrębnić i zapisać wyraz mak.

7.  Umiejętność wyszukiwania synonimów i antonimów

8.  Znajdywanie przeciwieństw (ważne, aby były to słowa mniej oczywiste) np. puszysty – ugnieciony, wypukły – wklęsły, miękki – szorstki.

9.  Łączenie dwóch wybranych cząstek słów i odczytywanie całości np. stu – lecie, sto – noga, ul – Ewa, list – opad.

10.  Wyszukiwanie słów w obrębie jednego tematu z użyciem odpowiedniej formy gramatycznej np.:

• Wyremontowałam salon i mam zamiar wstawić do niego nową (szafę, komodę, lampę, kanapę).
• Kwiaciarka przygotowała dla mnie piękny bukiet składający się z (bratków, stokrotek, tulipanów, irysów).11.  Wyszukiwanie słów o tej samej nazwie, jednak oznaczających coś innego np.:
• Zamek – królewski, w kurtce, w drzwiach
• Golf – gra, bluzka
• Blok – budynek, rysunkowy
• Paluszek – element dłoni, do jedzenia

12.  Tworzenie rodziny słów np. kwiat – kwiatek, kwietnik, kwiecisty, kwitnąć.

 

Rozwijanie umiejętności budowania zdań

 

            W trakcie poniższych zabaw dziecko nauczy się stosować reguły, a także wykształci umiejętność stosowania poprawnych form gramatycznych. Dla wielu dzieci tworzenie zdań złożonych stanowi ogromny problem, dlatego warto w porę podjąć odpowiednie kroki.

 1.  Ułóż zdanie, w którym wszystkie słowa rozpoczynają się tą samą głoską:

• Alicja angażuje Adama.
• Janek jadł jabłko.
• Daniel dał Danucie dwa diamenty.
• Witek widział Wiesława wyrywającego wierzbę.
• Zenek zepsuł Zbyszkowi zabytkowy zegarek.

2.  Druga zabawa polega na rozwijaniu zdania o kolejne słowa:

• Janek je. Janek je soczystego arbuza. Janek je soczystego arbuza, którego mama kupiła na rynku.
• W zlewie. W zlewie stoją naczynia. W zlewie stoją naczynia, których Franek nie umył. W zlewie stoją naczynia, których Franek nie umył po obiedzie.

3.  Łączenie dwóch zdań spójnikami: ale, bo, ponieważ, gdyż np.:

• Boli mnie głowa, ponieważ …
• Nie byłem dzisiaj w szkole, bo …
• Moja babcia była dzisiaj zdenerwowana, gdyż …
• Stłukłem talerz, ale …

4.  Kolejną propozycją jest wymyślenie zdania głównego:

“Mama Antka nie pozwoliła mu zabrać kota Filemona na spacer.”, a następnie ułożenie do niego jak największej ilości pytań:

• Dlaczego mama Antka nie pozwoliła zabrać kota na spacer?
• Jak nazywał się kot?
• Kto nie pozwolił Antkowi zabrać kota? (…)

 

A następnie cało zdaniowych odpowiedzi do pytań;

 

Dlaczego mama Antka nie pozwoliła zabrać kota na spacer?

• Mama Antka nie pozwoliła zabrać Filemona na spacer, ponieważ bała się, że kot ucieknie.

Jak nazywał się kot?

• Kot Antka miał na imię Filemon.

Kto nie pozwolił Antkowi zabrać kota?

• Antek nie otrzymał pozwolenia od mamy na zabranie kota na spacer.

5.  Można podjąć próbę ćwiczeń polegających na odmianie przed przypadki. Dziecko wymyśla słowo np. żółw a następnie odmienia je przez przypadki;

• Kto? Co? – żółw
• Kogo? Czego? (nie ma) – żółwia
• Komu? Czemu? (się przyglądam) – żółwiowi
• Kogo? Co? (widzę) – żółwia
• Z Kim? Z Czym? (idę) – z żółwiem
• O kim? O czym? (mówię)- o żółwiu
• (O!) – żółwiu

6..Zabawa w zadawanie pytań. Jeden z graczy wybiera jeden z przedmiotów znajdujących się w pomieszczeniu, a nie podaje na głos jego nazwy. Zadaniem drugiego gracza jest tak formułować pytania, aby jak najszybciej odgadnąć jaki przedmiot wybrał przeciwnik. Na pytania można odpowiadać tylko TAK lub NIE.
– Czy jest to przedmiot z drewna? NIE

– Czy można na nim siadać? TAK

– Czy znajdują się na nim poduszki? TAK (…)

Patrycja Kolasa – logopeda szkolny.